Wystawa stała

Wystawa stała Utracony świat rękodzieła jest poświęcona tradycyjnym technologiom przetwarzania materiałów naturalnych. Koncentruje się na stosunku człowieka do określonych surowców naturalnych i jego dążeniu do ich przekształcania na swoje potrzeby, dostarczając tym samym wielu refleksji na temat wyczerpanego i odnawialnego charakteru zasobów naturalnych.

Ekspozycje we wszystkich salach prezentują tradycyjne technologie rękodzielnicze poprzez rozwinięte procesy. Są one zainstalowane w taki sposób, jakby twórca właśnie od nich odszedł. Znajdują się tu niezbędne narzędzia i produkty nie tylko w ostatecznej postaci, ale także na poszczególnych etapach wytwarzania. Oryginalne elementy kolekcji uzupełniają rekonstrukcje wykonane w muzeum CETRAT Příbor, tak aby całość nadawała zwiedzaniu sens i niczego nie zabrakło, aby ekspozycje zrozumieć.

I. Wyprodukowano z odpadów. O plecionym na formie obuwiu z Příbora

Środowisko kultury ludowej bardzo dobrze radziło sobie z wykorzystaniem resztek lub odpadów i efektywną pracą zgodnie z zasadami recyklingu. Dowodem na takie podejście jest unikalne obuwie wykonywane dawniej techniką wiązania z pasków z sukna lub filcu. Paski z sukna pozyskiwano z pocięcia starych, nienoszonych płaszczy, a paski z filcu z odpadowych okrawków filcowych powstających podczas produkcji filcowych kapeluszy. Produkcja z okrawków daszka kapeluszy była powszechna zwłaszcza w okolicach dużych fabryk kapeluszy. Wytwarzaniem zajmowali się głównie ludzie z biedniejszych warstw społecznych, używając tylko kilku prostych narzędzi produkcyjnych.

II. Wyprawa z magiczną nicią. O historycznym przetwarzaniu włókien tekstylnych z lnu, pokrzywy i wełny

Od baśni przez prehistorię, średniowiecze, kulturę ludową do kryzysu włókienniczego podczas I wojny światowej.

Odzież jest bardzo ważna dla współczesnego społeczeństwa i stanowi niezbędną część naszego życia. Produkcja tekstyliów była również w przeszłości zasadniczym zajęciem. W tej sali wystawowej prezentowana jest wyprawa z pozornie zwykłą nicią, od epoki kamienia do początku XX wieku. Wystawa rozpoczyna się symbolicznie od opowieści o dziewczynce, która za pomocą magicznej koszuli z pokrzyw uwolniła swoich przeklętych braci. Wyprawa z nicią kontynuowana jest przez okres epoki kamiennej, gdzie wyroby z włókna pokrzywowego prezentowane są do epoki brązu. W tym przedziale czasowym zobrazowano obróbkę lnu. W płótno zawinięta jest również urna pogrzebowa z epoki brązu ze szczątkami z dużego cmentarzyska odkrytego podczas wykopalisk archeologicznych w rejonie miasta Příbor. Epokę żelaza reprezentuje obróbka wełny owczej. Okres średniowiecza charakteryzuje się tu przez połączenie koła przędzalniczego i późnogotyckiej figury Matki Boskiej przedstawiającej znaczenie cnót kobiecych związanych z produkcją tak potrzebnych nici.

III. Dary natury. O obróbce materiałów naturalnych (łyko, kora, żagiew, wełnianka, trawa, turzyca, włosy, włosie, pióra, pałka, słoma...)

Na początku XX wieku w Karpatach Zachodnich można było jeszcze spotkać powszechnie dostępne liczne proste techniki przetwarzania surowców naturalnych, zwłaszcza dla ludzi, których przestrzeń życiowa lub zawodowa była bezpośrednio związana z granicą lasu. Dzięki oddaleniu górskich osad wiele z tych archaicznych umiejętności przetrwało do czasów, kiedy wszystko można było odpowiednio udokumentować i opisać. Nie sposób jednak wyobrazić sobie, że czas stanął tu w miejscu, a dawne technologie zachowały się w niezmienionej formie od wieków. Należy pamiętać, że mimo pokoleniowych przyzwyczajeń człowiek – gdy tylko mógł – zawsze uciekał się do łatwiej dostępnych i mniej pracochłonnych możliwości oferowanych przez innowacje cywilizacyjne. Jeśli jednak był daleki od tych możliwości i stały się one dla niego niedostępne, mógł w pewien sposób wrócić do przeszłości i praktycznie na nowo odkryć proste przetwarzanie naturalnych materiałów w celu wytworzenia przedmiotów codziennego użytku.

IV. Na własnej skórze. Jak to jest samodzielnie spróbować niektórych technik własnymi rękami

Czwarta sala wystawowa jest bardzo specyficzna i jej celem jest wzmocnienie informacji i odczuć uzyskanych w poprzednich salach. Zwiedzający nie są tu już oddzieleni barierami od obiektów muzealnych. To przestrzeń wystawiennicza pełna produktów, materiałów i narzędzi użytkowych z prezentacją wybranych technologii rękodzielniczych, które nie są przeznaczone do oglądania, ale do testowania. Przedmioty w tej sali należy poznawać przede wszystkim przez dotyk. Dopiero gdy możemy dotknąć przeszłości, doświadczyć jej własnymi rękami, możemy mówić o prawdziwej wiedzy. Przewodnikiem jest tu doświadczony wykładowca, który również demonstruje prezentowane techniki.